Overijssel vs. NAM: oliewinning en afvalwater

De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) heeft op 17 augustus 2016 groen licht gekregen van ‘Staatstoezicht op de Mijnen’ om de olieproductie in het Drentse Schoonebeek en de daarmee samenhangende waterinjectie in Twente te hervatten onder de geldende vergunningen (NAM, 2016). Dit baart een groot gedeelte van de bevolking in deze regio zorgen (Lokaal Dinkelland, 2016).

In 2015 werden er immers chemicaliën gevonden aan het aardoppervlak en in het grondwater nabij Hardenberg (Witteman, 2015). Dit vormde de directe aanleiding voor een inspectie van de pijpleidingen die het afvalwater naar Overijssel geleiden. De pijpleidingen bleken op een aantal plaatsen dusdanig beschadigd dat reparaties moesten plaatsvinden en de productie moest worden stopgezet. Na honderden miljoenen euro’s en een jaar aan herstelwerkzaamheden mag de NAM inmiddels haar olieproductie en afvalwaterlozing hervatten (Tubantia, 2016).

Vooropgesteld: de NAM werkt binnen de wettelijk opgestelde regels. Het bedrijf geeft de overheid en toezicht instanties alle mogelijkheden om de gang van zaken te analyseren en grijpt in zodra provinciaal onderzoek aantoont dat de bodem verontreinigd is. De kwaliteitsnormen worden in acht genomen en deelsaneringen vinden plaats om de verontreiniging tegen te gaan. Echter, de deelsaneringen vormen slechts een slimme manier om onder de door de overheid opgelegde kwaliteitsnormen te blijven handelen. Feit is daarentegen dat deelsaneringen de zwaarste vervuilingen niet opruimen, waarna deze zich weer uitbreiden naarmate de tijd strekt. Kortom: uitstel van executie (RTV Oost, 2016).

De huidige situatie is dan ook schrikbarend. Van de 34 NAM-knooppunten in Overijssel (gaswinningsplekken, afvalwatervoorzieningen en leidingknooppunten) blijken er op dit moment 21 vervuild te zijn. Op vijf plekken is zelfs aangetoond dat het grondwater aangetast wordt, wat op haar beurt weer gevolgen heeft voor de plaatselijke natuurgebieden (Nationaal Park Weerribben-Wieden en ’t Springendal). De risico’s lijken steeds groter te worden, maar desalniettemin zijn er geen plannen om hier op korte termijn wat aan te doen (RTV Oost, 2016).

Diverse partijen binnen de provincie (het CDA en GroenLinks als voornaamste) zijn fel tegen de werkzaamheden van de NAM. Robert Jansen (GroenLink-statenlid): “Ik ben bang dat het grondwater, het drinkwater en de natuurgebieden hierdoor ernstig worden aangetast” (RTV Oost, 2016). Echter, zolang de provincie geen collectief blok tegen de Aardolie Maatschappij vormt, zullen er – ondanks de vele duizenden handtekeningen die actiegroepen in de provincie ophalen – geen drastische maatregelen genomen worden (Witteman, 2015).

Op dit moment laat de Provincie de onderzoeken naar de verontreiniging immers plaatsvinden door de NAM zelf (RTV Oost, 2016). Het is voor iedereen duidelijk dat dit op winst gerichte bedrijf de resultaten van haar onderzoeken in eigenbelang zal laten uitvallen. We hebben het hier niet over fraude, maar optimaal benutten van de kansen die de provincie aan de NAM biedt.

Desalniettemin zien wij de werkzaamheden van de NAM als onethisch. Het bedrijf beseft dat er sprake is van verontreiniging als gevolg van haar praktijken, maar gaat optimaal om met het zwakke en verdeelde optreden van de overheidsinstanties. Daarom zijn wij niet alleen van mening dat in deze situatie naar de NAM gekeken dient te worden, maar dat ook op het beleid van de overheid veel aan te merken valt.

Kortom: niet alleen de NAM handelt onethisch. Ook het werk van de overheid kan als onethisch worden gezien.